Pasa berri den asteburu honetan, euskal presoen senitartekoek eta hurbilekoek hainbat arazo izan dituzte bisitak egin ahal izateko Estatu espainiarreko espetxeetara egiten dituzten joan-etorrietan, arazo hauek pandemiak eragiten duen errealitate korapilatsuari gehitzen zaizkio.

Puerto I, Puerto III eta Avilako espetxeetara joan ziren bederatzi senideri administrazio-espedientea ireki diete, perimetroan itxitako lurraldeak zeharkatzeagatik. Teruelgo espetxean senide batek bisita galdu zuen, larrialdi-egoerarengatik baita ere.
Inork ez du konfinamendurik hautsi. Senideek bidaia egiteko arrazoi justifikatuak frogatzen zituzten agiriak eraman dituzte: bisita baimenduen egiaztagiria eta, gainera, ondoren, bisita egin izanaren egiaztagiria, ia espetxe guztietan emana.

Gaur egun, 187 presotik 170 baino gehiago EAEtik eta Nafarroatik kanpoko espetxeetan daude. Euskal presoen senide eta hurbilekoei egoera hau bizitzera behartzen diete; presoak euskal espetxeetan baleude, espetxe-legeak aholkatzen duen bezala eta ziklo politiko berriak zehazten duen bezala, ez lukete bidaiatzeko beharrik izango ezta Estatu espainiarrean hainbat lurralde zeharkatzekoa ere.

Estatu espainiarreko espetxeetan, Covid-19 dela eta, komunikazioak murriztu edo bertan behera utzi zirenetik 10 hilabete igaro dira dagoeneko. Frantziako espetxeetan gertatzen dena ere oso zaila da senideentzat, non, gainera, hizkuntza ez ezagutzearen arazo erantsia duten. Azken batean, egoera jasanezina da, euskal presoei eta haien senideek etengabe ziurgabetasuna jasaten baitute.

Berriro diogu euskal presoak lehenbailehen Euskal Herriko espetxeetara eraman beharko dituztela, Zaballara, gero eta handiagoak baitira kartzelaratutako pertsonek eta haien familiek jasaten dituzten urruntzearen ondorio konponezinak.

Ekimen hau iragarri genuenean, munduari mezu bat helarazi nahi geniola esan genuen; konponbidearen, bizikidetzaren eta bakearen bidean aurrera egiteko borondate irmoa duen jendarte baten irudia.

Egoerak ordea arduraz jokatzera ere behartzen gaitu.

Horregatik, eskerrak eman nahi dizkizuegu gaur hemen batu zaretenoi. Baina eskerrak ere, aipatutako ardura horrengatik, gaur hemen egoteko gogoz izan arren, etxean geratu diren milaka eta milaka pertsonei.

Sarek sei urte daramatza euskal jendartea aktibatzen milaka eta milaka pertsonek partekatzen duten helburu beraren baitan; preso diren pertsonen eta euren senideen oinarrizko eskubideen defentsa.

Oso argi baitugu, sistema demokratiko baten kalitatea neurtzeko parametro lagungarrietako bat preso diren pertsonen eskubideen errespetuan oinarritzen dela eta tamalez, Estatu espainiarra ez da materia hau gainditzen ari.

Zentzu honetan, eskakizun argia egiten diegu euskal instituzioei, alderdi politikoei eta erakunde sozial zein sindikalei; mantendu itzazue aktibo Euskal Herrian lortutako akordio zabalak, atera itzazue agendatik desadostasunak eta atera ezazue konfrontazio eremutik espetxeen auzia, akordioen agendara eramateko.

Izan ere, gorrotoaren eta konfrontazioaren politikek ez dute ezer positiboa eraikitzeko balio. Aldiz, akordioen politikak, giza eskubideen errespetua, konponbidea eta bakearen aldeko politikak, gure seme alabek guk jaso genuena baino jendarte hobe bat izateko balio du.

Guzti hau, gaurkoa gisako jendarte mobilizazioarekin batera, Madrileko eta Pariseko Gobernuei espetxe politika krudel hau aldatu dezaten eskatzeko berme garrantzitsuena da.

Urratsak emateko eskatzen dugun bakoitzean eskuinera begiratzeari uzteko ere eskatu nahi diegu. Izan ere, egiten dutena egiten dutela euren kontrakotasuna ziurra izango baita. Eta gu gaur hemen eskatzen ari garena ez da inongo pribilegiorik ematea. Salbuespeneko espetxe politika bertan behera gera dadin eskatzen ari gara, euskal presoei lege arrunta ezartzeko eskatzen dugu. Ezohiko erregimen hau baita euskal presoen kopuru handi bati bizi osorako zigor kamuflatuak ezartzea ahalbidetzen dabilena.

Eta bai, onartzen dugu eman direla hainbat urrats txiki, hainbat presoren lekualdatzeekin, baina uko egiten diogu egoera normaltzen ari denaren sinesmenari. Urruntze politikarekin amaitzea, euskal presoak Euskal Herrira ekartzean oinarritzen baita, eta ez, oraindik ere Euskal Herritik 300kmtara dauden espetxeetara lekualdatzean. Horregatik, ausardia eskatzen dugu. Hitzak ekintza izatera igaro daitezen eskatzen dugu. Gobernu presidenteak 2018ko ekainean espetxe politika antiterroristarekin amaitu eta legedi arruntean oinarritutako espetxe politika ezartzeko agertutako konpromisoa praktikara eramateko ordua da, erdibidekorik gabe.

Eta noski, badakigu, senide askorentzat lasaitasuna dakarrela Algeciras, Caceres edo Sevillaraino joan beharrean, Estremera edo Topasera joateak, baina hau ez da urruntze politikarekin amaitzea, hau ez da mendeko politikarekin amaitzea, ezta legea betetzea ere.

Ordu hauetan senide asko, tartean pertsona helduak eta haurrak, euren bizia arriskuan jartzen ari dira Estatu osoko errepideetan zehar ehundaka kilometro egitera behartuak daudelako euren semea, ama, arreba… ikusi ahal izateko. Egoera hau, orain, are larriagoa da gainera bizi dugun pandemia hau dela eta. Izan ere, gugan eragina duen moduan, era zuzenean eragiten die ere espetxean diren pertsonei. Espetxean ez baita distantzia sozialerako aukerarik ez eta osasun segurtasunik, kanpo komunikazioak murriztuak izan baitira, bis a bisak etenak, 90 haur daudelako gurasoak espetxean dituztenak eta horietako askok sei hilabete baino gehiago daramatzate euren ama, aita edo biak besarkatu ezinik.

Beste egun bat gehiago, beste aste bat, beste hilabete bat, beste urte bat… honela, milaka bidaia egun gehituz eta kristalak banatutako harremanak, senitartekoen egonezinak, kezkak, esfortzu ekonomiko izugarriak eta sufrimendua barruan zein kanpoan dagoenarentzat. Guzti hau, giza eskubideen oinarriarekin eta legearekin talkan den espetxe politika ezohiko honen ondorioz. Mendeku honek amaitu behar du.

Izan ere, ze zentzu dauka, ez bada mendekua, bisita minutu bakoitzagatik, Andaluzia, Galizia edo Levanten dauden presoen senideek 40na km egin behar izateak.

Adierazi nahi dugu ere, gaur aldarrikatzen gabiltzan konponbide erreal hori, biktima guztiekiko errespetuan oinarritua eta espetxeetako auziari aterabidea emanez baino ezingo dela ahalbidetu.

Sententzia baten ondorioz pertsona batek bere askatasunerako eskubidea galdu dezake, baina ez bere osasunerako, bere duintasun pertsonalerako ez eta bere bizitzeko eskubidea.

Eta bide honetan batera egingo dugu aurrera, biktima, preso eta senideekin batera. Jendartearen zati garrantzitsua baituzue zuen alboan. Egoera bere horretan onartzeko prest ez den jendartea. Bere izenean inongo eskubiderik urratzerik nahi ez duena. Ez preso diren pertsonen eskubideak, ezta sufritzen ari diren haien senideenak ere.

Euskal jendartearen gehiengo nagusiak konfrontazio etapak garaitzeko unea dela uste du. Aurrera begiratzeko unea dela. Ahanzturarik gabe, baina gorrotorik gabe. Horixe baita aurrera egiteko modu bakarra.

Eta ez, ez gaude bakarrik. Gehiengo politiko eta sindikala ere aurrera egiteko konpromisoaren baitan dago. Jakin dezatela beraz espainiar zein frantziar gobernuek, eta bereziki entzun gaitzala mundu osoak; konponbidearen parte aktibo izaten jarraitzeko konpromiso irmoa dugu.

Pasaden hilaren 13an, Estatu osoko 300 juristatik gora, Sarek osatutako dokumentu batera atxikitu ziren, ondorengo ideiak barnebilduz:
• presoak EHtik urrun pasatzen duten egun bakoitzeko, sufrimendua gehigarri eta lege haustura egun bat gehitzen da.
• Larriki gaixo diren presoak espetxean mantentzen dituzten egun bakoitzeko, euren senideekiko urrunduta heriotzatik gertuago dauden egun bat gehiago gehitzen da.

Esan bezala, gaur hemen batu garenok konpromisoa adierazi nahi dugu. Argi eta ozen adierazi nahi dugu lege arrunta aplika dezatela:
• Adin altukoan edota larriki gaixo dauden pertsonak berehala aske gera daitezela.
• Urruntze politika amaitu dadila
• Etxeratze prozesua martxan jartzea dakarren gradu progresioa ahalbidetzea.

Eta argi eta ozen esan ere kaleak duintasunez, giza eskubideen defentsaz eta elkarbizitza eta bakearen aldeko aldarriz betetzen jarraituko dugula. Hala egingo dugu datorren urtarrilean ere. Gorde zuen agendetan urtarrilaren 9a, modu batean edo bestean Euskal Herriko kaleetan elkartuko baikara.

Astelehenean, urriaren 24ean Donostian deitua zegoen manifestazio nazionala egokitu behar genuela iragarri genuen. Pandemiak eragindako osasun krisiak arduraz jokatzera behartzen gaituelako. Baina euskal preso eta iheslariek bizi duten egoera eta haien senideek pairatzen duten sufrikario erantsia larritasunez bizi dugu eta horrek ere arduraz jokatzera garamatza. Horregatik, manifestazioa bertan behera utzi arren, osasun irizpideen arabera aurrera eraman ahal izango den ekimen baterako deialdia egin genuen larunbat honetarako Donostian. Behar-beharrezkoa ikusten dugulako preso eta iheslarien alde mobilizatzen jarraitzea. Eta milaka pertsonek irudikatuko zutena 600 pertsonako mosaiko batekin egingo dugu.

Mobilizazio honen helburua, euskal preso eta iheslarien egoera nazioartera zabaltzea zen eta jarraitzen du izaten. Euskal Herritik mundura egingo dugun garrasi bat. Konponbide garaia dela ozen esateko, ETAk bere jarduera utzi zuela 10 urte bete direnean eta bere amaieratik 2 urte pasa direnean euskal presoei ezartzen zaien salbuespenezko espetxe politika amaitu behar dela exijitzeko eta euskal preso eta iheslarien etxeratze prozesuan, urratsak beharrezkoak direla aldarrikatzeko.

Nafarroan ezarri diren neurrien ondorioz, nafarroi Donostiara bertaratzea ezinezko egingo zaigu. Baina ez bakarrik hori, are eta larriagoa dena: gobernuak mantentzen duen urrunketa politika krudelak eta gaurtik aurrera ezartzen diren neurriek, espetxean, eta haien jaioterritik urrun dauden nafarren eta haien senideen eskubideak are eta urratuagoak bihurtzen ditu. Ez litzateke hau gertatuko urrunketarik ez balego! Eta nahikoa da! 63 lekualdaketa izan dira espainiar estatuan 2018ko ekaina geroztik, horietatik soilik 12 Euskal Herrira. EPPk-ko 222 euskal presoetatik (31 estatu frantziarrean), 11 bakarrik daude egun Euskal Herriko espetxeetan!

Prentsaurreko honen bidez, konponbidearen eta preso eta iheslariak etxeratzearen aldeko gure aldarria egin nahi dugu. Donostiara bertaratu ezingo bagara ere, gure herrialdeko luze-zabalean mobilizatzen segiko dugula adierazi nahi dugu, herriz-herri, auzoz-auzo, iraunkorki eta herritarron presentzia masiboarekin. Zentzu horretan datorren azaroaren 21ean herri eta auzoetan burutuko den mobilizazio egun nazionalean parte hartzera gonbidatzen ditugu herri eta auzoak. Mendekuzko espetxe politikaren bukaera eskatzeko eta preso eta iheslariak etxeratzeko bidearen parte garela erakusteko. Korapiloak askatzeko garaiak dira, konponbide garaia behar du herri honek; bakea eta elkarbizitza ahalbidetuko dituen preso eta iheslaririk gabeko etorkizuna.

[AUDIOA] Inaxio Oiarzabal – Sare Herritarra

Larunbatean Euskal Jaurlaritzak, azken asteetan Covid-19aren eragina handiagotu izanagatik, hartutako neurri murriztaile berriak direla eta, Sare Herritarrak larunbat honetarako, hilak 24, Donostian deitua zuen manifestazio eta mosaiko jendetsua egoerara egokitzea erabaki du; kanpo ekitaldietarako ezarritako kopuruak errespetatuz, urriaren 24an 600 pertsona batuko dituen mosaiko sinbolikoa osatuko dugu Donostiako Kontxako hondartzan. Erabaki hau hartu izanaren arrazoi nagusiak bi dira:

• Arduraz jokatzea dagokigu. Azken asteetan Covid-19 kasuen igoera esanguratsua dela eta Gipuzkoan bertan egun dagoen egoeraren larritasunaz jabedun izanda, Sarek ere egoera horrekiko arduraz jokatu nahi du. Gure ekimen eta mobilizazioetan parte hartuko duten kideen segurtasun eta osasuna bermatzeaz gain, balizko foku baten aurrean honen rastreorako zailtasunak sor ditzaken egoera masifikatu bat ekidinez. Gainera, oraindik orain, Jaurlaritzatik proposatutako neurriak indarrean jarri ez diren arren, Sarek, eskaria jaso du, aipatu argumentuengatik, larunbateko manifestazioa bestelako egoera kontrolatuago eta seguruago batean egitekoa, milaka eta milaka lagun eremu beraren baitan batzeak ekar ditzaken zailtasunak ekiditeko bestelako bide batzuk planteatuz.

• Arduraz jokatzea dagokigu, baina baita espetxeetan bizi den egoerari dagokionean ere. Horregatik, mobilizazioarekin aurrera egitea dago hartutako erabakiaren oinarrian, berau era sinbolikoagoan eta murritzagoan egitera behartuak sentitu arren. Izan ere, aurreko astean ekimen honetara batzeko deia egin genuenean azaldu moduan, oraindik orain; maila politikoan, instituzionalean, sindikalean eta sozialean adostasunak lortu arren, ETA jada existitzen ez den arren, alde anitzetako biktimek ahanzturarik gabe elkarbizitzaren aldeko apustua egin arren eta bi estatuetako gobernuak ere espetxe politika aldatzearen aldeko borondatea agertu duten arren, salbuespeneko espetxe politikak indarrean darrai, bai presoei eta baita euren senideei zigorrak bikoiztuz. Honi, pandemia hau hasi zenetik hainbatetan adierazi dugun moduan, Covid-19ak ekarritako zailtasun eta oztopoen zerrenda luzea batzen zaio, espetxeetako egoera eta senideena nabarmen kaltetuz. Ezinbestekoa deritzogu beraz salbuespenezko espetxe politika amaitzearen aldarria, hala nola, behingoz konponbide oso eta erreala ematearen eskaria kalean, sarean, hedabideetan presente egotea, eta ez, pandemia honen atzean ezkutuan geratzea, egoera honetan gaiaren larritasuna baretu beharrean areagotu egin baita.

Hala, datorren larunbatean, Resolution! Etxera! aldarria presenten izango da Donostiako Kontxako hondartzan. Horretarako, eta egin nahi genuen manifestazio eta mosaiko erraldoia modu errepresentagarrienean ordezkatu asmoz, Hego Euskal Herriko herri eta auzo gehienetako herritarrekin osatutako 600 laguneko ordezkaritza batuko gara Donostian, moisakoko “Resolution” letrak marrazteko elkartuko ginen txoko guztietako milaka lagunen izenean. Hau modu ordenatu eta kontrolatuan egin ahal izateko, herri eta auzoetaraino iristen den gure sarea baliatuko dugu, deialdi zabala ekidinez. Guztioi dei egiten dizuegu ordea, egun horretan sareen bitartez egingo dugun jarraipenarekin bat egitera eta zuen mezu eta aldarriekin ekimena hauspotzera. Aurreko astean adierazi genuen moduan; duen urgentziagatik, emaniko urratsek eta adostasunek sortu duten aukera probestu behar dugulako eta jendarte gisa egoera hau behingoz konpondu eta elkarbizitzan eta bakean sakontzeko nahia dugulako, gure konpromiso eta jardunean jarraituko dugu, pandemia egoerarekiko arduraz, baina presoen, iheslarien eta senideen egoeraz ahaztu gabe.

TESTUA EUSKARAZ

Zortzi egun barru, urriaren 24an, larunbata, Sarek beste behin ere euskal gizarteari dei egin dio, atxikimendu ideologikoak edo alderdikoiak alde batera utzita, Antigua auzoan hasi eta Kontxako hondartzan mosaiko handi bat osatuz amaituko den mobilizazio berezi batera.

Prentsa-deialdi hau ekimen honen helburuak eta hartuko ditugun neurriak azaltzeko deitu dugu, parte hartzen duten pertsona guztien segurtasuna zaintzeko.

Ekimen honen helburuari dagokionez, esango dugu, behin baino gehiagotan adierazi dugun bezala, salbuespeneko espetxe politikak indarrean jarraitzen duela euskal presoei dagokionean, bai Espainiako Estatuan, bai Frantsesean.

Baina, era berean, unikoa den une baten aurrean ere bagaude. Hainbeste urtetako sufrimenduarekin amaitzeko eta konponbiderako eta bizikidetzarako urrats irmoak ematen hasteko momentua da.

Alde horretatik, guk nolabaiteko itxaropenez baloratu behar dugu hainbat presoren lekualdatzea. Bistakoa da familientzat aringarria izan daitekeela bisitak Algecirasen egin beharrean Salamancan edo Estremeran egitea. Baina urrats horiek ez dute esan nahi urruntze-politika hori amaituko denik. 204 presoetatik sei baino ez daude euskal kartzeletan. Egoera horrekin behin betiko eta irmoki amaitu behar da. Tinta-erdiek ez dute balio.

Ezin dugu ahaztu salbuespen-legedia horrek indarrean jarraitzen duela, ETA amaitu zenetik hamar urte baino gehiago igaro ondoren; desegin zenetik bi urte igaro ondoren; eta presoei eta haien senideei eragiten dien salbuespen espetxe politika amaitzeko hainbatetan gehiengoaren babesez onartu diren adierazpen instituzionalen ostean. Ezin ditugu ahaztu indarkeriaren biktima izan direnek aurrera egiteko emandako pausoak, ahanzturarik gabe, baina gorrotoa alboratuz.

Alde batetik, esparru politiko eta instituzionaleko jarrera positibo horiek daude, baina baita, era berean, behin eta berriro errepikatu diren herritarren mobilizazioak, sufrimendua baino sortu ez duten etapak ixteko eta gorrotoa eta mendekua bizikidetzagatik ordezteko duten irrika helaraziz.

Elkarbizitzarako eremu horretan aurrera egin nahi badugu, espetxeetako egoerak bidezko irtenbidea izan behar du. Ezin dugu oinarrizko eskubideak baliogabetzen dituen salbuespenezko espetxe-politika batekin jarraitu. Ez baitira presoen eskubideak soilik urratzen, baita haien senideenak ere. Egoera hori, gainera, euskal deportatu eta erbesteratuei ere aplikatzen zaie, oraindik ezin izan baitute etxera itzultzen hasi.

Aipatu egoera gainera larriagotzen ari da pandemia honen ondorioz; izan ere, presoen eguneroko bizitza zailtzen ari da, kontuan izan behar baitugu ingurune masifikatuan, itxian, baldintza higieniko zalantzagarrietan eta osasun-sistema prekarioan daudela espetxeetan.

Senideak ere egoera hori pairatzen ari dira. Bisitak egiteko zailtasunak dituzte; bis a bisik gabe geratu dira hainbat espetxetan, eta jada urruntzeak berak zail egiten duen harreman iraunkorra izateko arazoak areagotu dira.

Errealitate honek era nabarmenean presoen seme-alaba diren 89 haurrei eragiten die. Horietako askok sei hilabete baino gehiago daramatzate aita, ama edo biak besarkatu ezinik. Zigor ankerregia da, eta desagerrarazi egin behar da.

Gure ardura da une hau aprobetxatzea. EHn lortutako gehiengo politiko eta sindikalak helburu hauekin bat egiteak eta euskal gizartearen inplikazio gero eta handiagoak, gure mezua helaraztera animatzen gaitu; horregatik urriaren 24an, gero eta indartsuago eta inoiz baino urrunago eramango dugu mezu hori bera.

Guzti honegatik, duen urgentziagatik, une historiko honengatik, gorrotoa eta mendekua atzean utzi eta aurrerapausoa eman duten pertsona guztiengatik eta jada nazkatuta gaudelako eta bakean eta bizikidetzan oinarritutako etorkizun baterantz aurrera egin nahi dugulako, euskal gizarteari dei egiten diogu urriaren 24 honetan berriro ere kalera irten dadin; Resolution! Etxera! Lelopean.

Mobilizazio honek korapiloak askatu eta mugak hautsi nahi ditu, munduko txoko gehienetara iristeko, Kontxan osatuko dugun mosaiko handi hau sare sozialen eta komunikabideen bidez zabalduz.

Deialdi honek milaka pertsona mugiaraziko ditu eta COVID19ren aurrean segurtasun-neurriak zorroztuz egin nahi dugu.

Horregatik, manifestazioa lau ilaratan jarrita egingo dugu, metro eta erdiko tartearekin. Eta distantzia hori bera mantenduko da mosaikoaren osaeran ere.

Presarik gabe ibiliko gara; distantziak beti errespetatuz eta mantenduz; maskarak une oro jarrita eramango ditugu (modu egokian), oinez goazela, autobusetan eta mosaikoan zehar.

Neurri horiek ziurtatzeko, segurtasun-txandak indartu ditugu, eta bi pertsona izango dira bozgorailuetatik une oro arauak gogorarazten.

Aldarrikatzea eta mobilizatzea posible dela uste dugu, beti ere erantzunkizunez jokatuz.

Beraz, manifestazioan parte hartzera dei egiten dugu. Euskal presoen eskubideak aldarrikatuko ditugu eta guzti hau arduraz egingo dugu.

#SOSPRESOAKCOVID19 dinamikatik dossier bat aurkeztu genuen atzo goizean komunikabideekin egindako gosarian. Bertan, Espetxeko Idazkaritza Nagusiaren kudeaketa negargarria salatu dugu, “normaltasun berriaren” fase honetan ere.

Dosierrak, alde batetik, Iruñeko espetxean gaur egun dagoen egoera jasotzen du, non aurrez aurreko komunikazioak etenda dauden abuztuaren erdialdetik aurrera, eta ez zaio harremanari berriro ekin bideo-deien bidez. Eremu ez-sanitarioetan ere aplikatzen dira isolamenduak irteera-baimenetik itzultzean, eta ez dago horien iraupenari buruzko irizpiderik. Jarduera guztiak ere ez dira berriro hasi, eta oraindik ez zaizkie osasun-prebentziorako materialak (maskara, gel hidroalkoholikoa…) eman presoei.

Era berean, gogorarazi nahi dugu Nafarroan errotutako 184 preso daudela Iruñekoa ez den beste espetxe batzuetan zigorra betetzen. Pertsona horiek dauden espetxeen %80an aurrez aurreko bisitak ere esekita daude.

Covid19ko kudeaketan espetxeetan presoen eskubideak etengabe urratzen direnez, berriro diogu presoak espetxetik ateratzea dela egoera horri aurre egiteko neurririk onena.

> [PDF] DOSIERRA, GOSARI INFORMATIBOA HEDABIDEEKIN

Sare Herritarra sarea etengabe ari da lanean gizartea bere osotasunean aktibatzeko Euskal presoei aplikatzen zaien espetxe-politika bertan behera uztea lortzeko, eta, dinamika horren barruan, egokitzat jo zuen adierazpen bat helaraztea arlo juridikoarekin lotura dute pertsona batzuei. Gaur, COVID-19aren pandemiak larriagotu duen egoerari buruzko zenbait planteamendu jasotzen dituen adierazpen hori aurkeztu nahi dizuegu.

Euskal herritar ugarik eta haien senideak bizitzen ari diren egoerak eragindako mina salatu nahi dugu. Lehenengoak, beren etxeetatik oso urrun daudelako bizitzen ari dira min hori; besteak, amaierarik gabeko bidaiak egin behar dituztelako. Honek erakusten duen krudelkeria amaierarik ez duen zigor gisa baino ezin da sentitu. Justizia eta legea betetzeko eskatu nahi dugu, gauza biak ebasten baitzaizkie egoera honetan. Urte asko eta asko egin ditugu urtarrileko manifestazio jendetsua eta SAREk antolatutako bestelako ekintzak egiten. Guztietan milaka pertsona elkartu dira, baina, hala ere, aldaketa txikiak, oso txikiak, egin dituzte estatuko erakundeek. Gaur aurkezten dugun adierazpenak bat egiten du mobilizazio sozialarekin, baita Gasteizko eta Iruñako parlamentuetan, lurraldeetako Batzar Nagusietan eta udal askotan espetxe-politikaren aldaketaren alde lortu diren gehiengoekin ere.

Iñaki Lasagabasterrek eta Amaia Goirigolzarrik jarraian aurkeztuko duten dokumentua 200 legelarik baino gehiagok babestu dute. Ideologia askotakoak eta hainbat lekutakoak dira. Estatu osoko juristak dira, ahotsa goratu nahi dutenak injustizia hau salatzeko.

Josebak esan duen bezala, ez da soilik ez dutela kontuan hartzen herritarren borondatea eta ez dituztela aintzat hartzen herritarren eskaerak, demokraziaren kontzeptuaren esanahia murriztuta, botoa ematera mugatuta.
Neurtzeko aukerarik izango bagenu, espetxe-politika honen alderdirik larriena da legez kanpokoa dela eta ez dituela errespetatzen oinarrizko eskubideak.

Eta ondo diogu: ilegaltasuna eta oinarrizko eskubideen zapalketa. Aldarrikapen demokratikoaren aurrean, eskubideak ukatzera mugatzen den jardun politiko bat dago, eta arauetan jasota ez dauden betekizunak asmatzen dituzte -eta hitz hori, asmatu, azpimarratu nahi dugu-, eskubide horiek betetzeari dagokionez.

Indarkerien biktimekiko errespetua oinarritzat hartuta, esan behar dugu horrek ez diola baimenik ematen ezein elkarteri Gobernuaren eskumeneko politika baldintzatzeko. Ildo horretan, espetxe-politikak ezin du ahaztu espetxeratuta dauden pertsonen gizatasuna.

Kezka eragiten digu instantzia batzuetatik espetxe-politikaz hitz egiten dutenean politikaz modu abstraktuan hitz egiteak, politika horren egitateak testuinguruan kokatu gabe, eta ezarritako arauak aintzat hartu gabe. Politika ezin da modu abstraktuan egin. Aipatutako arauei dagokienez, aurkezten ari garen adierazpen honetan gogoeta hauek egiten ditugu:

Politika ezin da ulertu eskubiderik gabe, eskubideei buruz hitz egin gabe, eta arlo biak bereizi behar dira. Politikak eskubideak baliatzeko aukera ematen du; horregatik jokatzen da politikoki, lortuko den arrakasta kontuan hartu gabe. Adibidez, hor dugu ingurumenaren arloko politika, merkataritzaren arlokoa, ordutegiei buruzkoa…, pandemia honetan hartu diren zenbait neurri, hainbat gaitan, edo eskoletarako araubidea, familia-jarduerena, maskaren erabilera, etab.

Politika horietaz hitz egiten denean, herritarrek dituzten eskubideak dira oinarria. Politikak eskubideak gauzatzeko tresna izan behar dira, baina, aldi berean, eskubideak dira politiken muga.
Horregatik, pandemia honetan, espetxe-politikaz hitz egiten bada, kontuan hartu behar dira espetxeratuta dauden pertsonen eskubideak; ezin dira baztertu eskubide horiek. Espetxe-politikak ezin ditu eskubide horiek ukatu, eta, praktikan, ukatzen ari dira.

SARE HERRITARRA sarearen adierazpen hau sinatzen dugunok uste dugu Administrazioak ezin duela bere kabuz erabaki kondenatuen banaketa. Konstituzioan jasotako gizarteratze-printzipioa garatuz, legeak ezarritako muga eta betebehar batzuk errespetatu behar ditu, eta askatasuna kentzeko zigorren xedea beti izan behar da gizarteratze hori. Hori horrela da, Espetxeen arloko Erregelamenduaren 3.3 artikuluan ezarritakoaren arabera, espetxeko bizimoduaren erreferentzia-esparrua askatasunean egindako bizimodua izan behar delako, helburua delarik espetxeratzearen ondorio kaltegarriak ahalik eta gehien murriztea, lotura sozialak mantentzeko aukera emanez horretarako.

Euskal presoek eta beren senideek jasaten duten urruntze-egoera honen aurrean, gogorarazi behar dugu Espetxeei buruzko Legeak 59.2 artikuluak ezartzen duela tratamenduaren helburua dela presoa zigor-legea errespetatuz bizitzeko gai den pertsona izatea, eta, horretarako, espetxean norbere burua errespetatzea eta familiarekiko erantzukizun indibiduala eta soziala ahalbidetzen duen jarduera soziala garatu behar dela. Horrenbestez, presoek beren familia-ingurunetik hurbil dauden espetxeetan egon behar dute. Hala aitortzen du Giza Eskubideen Europako Itunak ere.

Barruko eta kanpoko arau guztiek ezartzen dute presoak familia-bizitzarako eskubidea duela, eta eskubide hori baliatzeko ezinbesteko baldintza dela bere familiaren bizilekutik hurbil dagoen espetxe batean izatea destinoa.

Adierazpen honetan jaso dugun legez, Igor Gonzalez Sola presoaren heriotzak presoei aitortzen ez zaizkien beste eskubide batzuk gogorarazi dizkigu: osasunerako eskubidea, gradu-progresiorako eskubidea, beste espetxe-onura batzuez baliatzeko eskubidea, gaixotasun batzuen ondorioz baldintzapeko askatasuna lortzeko eskubidea. Bestalde, kondenak larriagotu egin dira ez direlako metatu Europako beste estatu batzuetan betetako zigorrak.

Eskubideen urraketa gehiago aipatu ahal ditugu, pandemian areagotu egin baitira, baina uste dugu esandakoa nahiko adierazgarria dela.

Gure kezka zuzenena eta premiazkoena da adierazpenean jasota sei puntuak betetzeko eskatzea:
1.- Urruntze-politika bertan behera uztea
2,- Gaixotasun larriak dituzten presoak aske uztea, beharrezkoak diren kautelazko neurriak hartuta.
3.- Pandemiari aurre egiteko, presoen oinarrizko eskubideak gehiago errespetatzen dituzten neurriak hartzea
4.- Familia-bizitzarako eskubidea ahalbidetzeko neurriak hartzeko
5.- Erregimen irekiak, kondena etxean betetzeko aukera eta baldintzapeko askatasunak azkartu eta ahalbidetzea.
6.- Presoen oinarrizko eskubideak bete eta errespetatzea.

>> [PDF] JURISTAK DEMOKRAZIAREN ALDE ESKUBIDEAK ESPETXEAN ERE BAI 2020KO URRIA